Добавить свою статью
7 Января 2021
Заман талабы!
Автор: Maksat Ormonov

Парламентти аралаш турдо тузуш керек деген дооматтар бар. Бул мажоритардык жана партиялык шайлоо. Бизде 160тай партиялык топтор катталган.

Кытайда бир эле партия бар. 1 млрддан ашык эли бар Кытай компартиясы элине квартираларды бекер тарата баштады. Жанагы коп партиялар бириксе да бир кишиге бекер уй бере албайт. Кытайда азыркы тапта турак жайларды тургузуу сегиз эсе кобойтулгон. Эки жылдын ичинде алар цементти Америка 20 чы кылымдын ичинде чыгаргандан коп чыгарган.

Кытайда жолдордун узундугу 4 милион кмга жетти. 300 мин копуро, 1000 копуронун узундугу, 1 км ашат. Автопарк бир жылдын ичинде 20 миллионго кобойгон. Бир жылдын ичинде 100дой аэропорт салынат. Поезд Гуанжо Гуяндан бир сааттын ичинде 510 копуродон, 236 туннелден саатына 250 км ылдамдыкта отот.

10 жылдан кийин кытайдын 210 шаарында тургундардын саны бир миллиондон болот. 2000 жылдан бери Кытай 10 минден ашуун чиновникти жемкордук кылганы учун атууга кескен. Мындай сандардын астында Кыргызстан туболукко уктап калгандай сезилет.

Заман ушундай озгоруп жатканда ондогон жылдар бою конституцияны ондоп бутой албай жатканыбыз кулку келтиреерлик корунуш. Ишенген бир аз эле адамдарыбыз. Олкону бушайманга салып жатканына тан калбай койбойсун. Буга чейин да аралаш башкаруу менен келдик. Ал президент тик парламенттик деген тушунук. Жыйынтык болдубу?

Партияларга акчалуулар ал тугул чет олконун жарандары да кирип алды… Бугун шылтоо кылып,партиялык тандоону кайра баш мыйзамга киргизууну сунуштап атышат. Себеби жаштар менен аялдар кирбей калат имиш. Демек, жаштарга жамынып кайрадан эч нерсе болбогонсуп айрымдар бийлик бутагына илинип туруп калгылары келишет.

Конституция аялдар учун же жаштар учун жазылбаса керек. Ал олконун коопсуздугун жана бутундугун сактоо учун жазылат десек туура болор. Жаштар кресло учун эмес келечек учун керек. Аларды окмот каржылап чет мамлекеттен окутуп, керектуу адистерди даярдоого отпойбу. Жаны технологияларды оздоштурмойун алдыга жылыш кыйын. Партиялык системаны тузууго коомдук процесстер бышып жетиле элек. Бийлик, кресло бизнес трамплинге айланууда.

Экономиканы онуктуруп, туруктуу авал тузулгондо партиялык тандоо тууралуу ойлонсок болот. Азыр урккон тайдай кошкуруп турабыс. Муну менен катар депутаттардын санын 55ке тушурсо болот. Мисалы, жылдык бюджети 368 млрдды тузгон швецарияда 46 эле депутаты бар. Ал эми жылдык бюджети 2 млрдка жетпеген Кыргызстанда 120 депутат учун жылына 1 млрдка жакын акча каражаты зарпталат. Бул озун актап келатабы… КТРде 1000ден ашуун адам эмгектенет, аларга жылына 119 млн гана сом чыгымдалат. Экономикалык узурпацияга жол берууго болбойт. Жакыр катмарды тузууго жол ачылат. Мына ушундай каржы жетишсиздигинен жарандар океандын ар жагына чейин чыгып кетууго аргасыз.

Пандемия учурунда ковид менен кармашкан 80 врач каза болду. Буга карабастан дагы эле компенсация ала албай жургондор бар. Алардын айлыктары да адам ыйларлык абалда. Тамак аш башка товарларды копостор кундон кунго кымбаттатууда. Окмот бааны регуляция кылууга мумкунчулугу бар. Салык кызматы чектен ашкан бааларга салык толомдорун киргизсе кандай болот? Орусия жакында айыл чарба продукцияларына бааны которууго болбой тургандыгын Владимир Путин белгиледи. Анткени 2020 жылы тушум Россияда абдан жакшы болгон. Атан кору дейсин бизде да эл камын коргон бир адам чыкса гана. Баары эле вкчанын артынан тушуп кеткендей туюулат.

Конституцияга депутат 2 жолкудан ашык шайланбай турган чектоо коюлса, парламенттин жаныланып туруусуна жаны шарттар тузулот. Президенттер куулуп, премьерлер алынууда, демек, депутаттын 20 жылдан ашык депутаттык креслону бошотпой отуруп алышы шарт эмес. Биз заман шартына жараша жаныча иш алпарууга муктажбыз. Антпесек онуккон мамлекеттердин астында туболукко артта калып озубузду кем сезебиз.

Айрым чиновниктердин оз билемдигинен, жондомсуз шалаакы, суу журоктугунон коомчулук аргасыздан курултайды баш мыйзамга киргизууну талап кылууда. Америка пандемиядан кийин тамак аш коопсуздугун сактоо учун калкына 800 млрд доллар болду. Бизде пандемия журуп жатканына карабай тамак аштар кымбаттап эттин баасы асмандап, ички товар жугуртуу ката тушту.

Озбекстан тамак аш коопсуздугуна кам коро баштады. Эл окулдору окмоттун абиирин айрандай тогуп, малды сыртка чыгарууга салган тыйуусун алып салып, кымбаттодон улам эл этке жетпей отурат. Ар бир бийлик бутагы оз функциясынын чегинде иштесе иш алып баруу алда канча женил болоор эле. Биздегидей абал Америкада ачкачылык катары кабыл алынып эбегейсиз сумма болунуудо. Биз болсо какаганга муштаган дегендей, кундон кунго кымбаттонун устундобуз. Же олгонго комгон деген ушубу Копосторго кул тартпай элдин калын катмарын ойлойлу.

Стилистика и грамматика авторов сохранена.
Мнение авторов может не совпадать с позицией редакции.
Как разместить свой материал во «Мнениях»? Очень просто
Добавить

Другие статьи автора

20-12-2023
Эң бийик туу
962

11-12-2023
Соодадагы туннель
651

03-10-2023
Завод курулабы?
895

30-09-2023
Жогорку аң сезим
1116

25-06-2023
Гравитация
1164

20-06-2023
Ала-Тоо бренд
1489

01-04-2023
Салык жана «Лудиттер» Шейх Рашиддин айтканы...
913

04-12-2022
Атомдук станция тууралу...
1575

25-05-2022
Капитализмде жашап жатабызбы?
1993

04-02-2022
Баткенди тоң баспасын
2274

Еще статьи

Комментарии
Комментарии будут опубликованы после проверки модератором
Для добавления комментария необходимо быть нашим подписчиком

×